Nou ja, de grens van 1,5 graden opwarming zijn we eigenlijk al voorbij, maar als we rigoureus ingrijpen, kunnen we de grens van 2 graden, zoals in Parijs was afgesproken nog halen. Althans dat beweren de optimisten. Hoe realistisch is dat? En wat zijn die rigoureuze maatregelen dan?

Te duur?

Laat ik eerst even afrekenen met het idee dat we de kosten daarvoor niet zouden kunnen betalen.

De totale klimaatschade in de wereld is nu al gestegen tot 2 biljoen US Dollar per jaar. Volgens schattingen zal de schade omstreeks 2050 zelfs kunnen oplopen tot 38 biljoen per jaar (Potsdam Inst for Climate Impact Research). Volgens adviesbureau Deloitte is er 2 biljoen per jaar extra nodig om de zaak te redden. 

Dat lijkt veel maar het is minder dan 2% van het globale GDP, ongeveer net zo veel als de globale uitgaven voor defensie en slechts 2 keer de bonus van Elon Musk. Anderen schatten dat er tussen 5 en 12 biljoen US Dollar per jaar nodig is. Dat is wel veel meer maar niets doen zodat de kosten oplopen wordt dus altijd veel duurder dan fors ingrijpen.

Die enorme hoeveelheid geld vraagt natuurlijk wel om verschuiving van prioriteiten en dat kan. Zo wordt er wereldwijd nog steeds 7 biljoen dollar per jaar directe en indirecte subsidie gegeven aan fossiele energie. Dat moet stoppen. (Volgens stukken uit de miljoenennota van 2024 gaat het in Nederland om € 40 - 46 miljard directe en indirecte subsidies per jaar. 

De koolstofheffing die nu tussen €50 en €100 per ton CO2 ligt, kan indien globaal wordt toegepast 2 tot 4 biljoen opleveren.

Het geld hoeft niet ten koste van de armste mensen te gaan. De 50% armste mensen in de wereld veroorzaken slechts 8 % van de emissie. De rijkste 10% daarentegen veroorzaken 48% van de emissie. Dat zijn mensen die meer dan een ton per jaar verdienen. Als die slechts 5 % van hun inkomen te behoeve van een leefbare wereld voor hun kinderen in een klimaatfonds zouden stoppen, levert dat ook al 4 biljoen per jaar. Verschuiving van belasting op arbeid naar belasting op vermogen is betrekkelijk eenvoudig. Volgens gerenommeerde instituten zou slechts 4% extra belasting op het vermogen van de 1% rijkste mensen op aarde, de multimiljonairs, elk jaar 2 biljoen kunnen opleveren. Bij elkaar kunnen deze dingen dus al een slordige 17 biljoen opleveren.

Geen kosten maar investeringen

Uitgaven voor verduurzaming worden ten onrechte gezien als kosten maar het zijn eigenlijk investeringen die geld opleveren. Duurzame energie is intussen goedkoper en veel efficiënter dan fossiele. De komende jaren kunnen we nog meer technische doorbraken verwachten op het gebied van duurzame energie. De concurrentiepositie van een land in de wereld kan alleen maar sterker worden als je daaraan volop meedoet. Bedrijven die vasthouden aan gebruik van fossiele energie worden juist verliesgevend.

Met geld alleen wordt het niet koeler. Er is meer nodig.

1) Binnen 25 jaar moet het gebruik van fossiele energie (verantwoordelijk voor 70% van de emissie) volledig worden afgebouwd. Dat geldt voor alle sectoren, dus opwekken van elektriciteit, verwarming, vervoer, en industrie waarvan olieraffinage, cement, staal en kunstmest de belangrijkste zijn. Bij een voortzetting van de groei van duurzame energie zoals in de afgelopen jaren is dat goed haalbaar (zie het nieuwste boek van Hannah Ritchie: Clearing the air). Dit proces betaalt zichzelf. Het is wel een drastische verschuiving binnen de energiesector, maar macro-economisch hoeft de wereldeconomie er niet op achteruit te gaan.

2) De consumptie van vlees en zuivel (verantwoordelijk voor 15% van de emissie) zal in de komende 25 jaar moeten worden vervangen door plantaardig voedsel, namaakvlees en kunstvlees. Dit is nu al zowel aanzienlijk goedkoper als veel gezonder dan dierlijk vlees. Alleen de consument moet er nog aan wennen. Bij voortzetting van de recente groei van 15% per jaar is dat haalbaar. Ook dit betekent een drastische verschuiving binnen een hele sector, maar hoeft macro-economisch niet tot een economische wereldramp te leiden. Volgens het rapport “De verborgen rekening” van het accountancybedrijf Deloitte is in het huidige landbouwsysteem de maatschappelijke schade van de Nederlandse sector zelfs zo’n 5,3 miljard per jaar groter dan de toegevoegde waarde.

3) Methaanemissies uit stortplaatsen, stuwmeren, rijstvelden, lekkende boorputten, lekkende leidingen, verlaten kolenmijnen, boeren en scheten van herkauwers en mestoverschotten (samen verantwoordelijk voor 15% van de emissie) moeten binnen 10 jaar worden gestopt. Hiervoor zijn maatregelen nodig die geld kosten, maar ze kunnen een sterk effect hebben op het klimaat en daarmee veel klimaatschade voorkomen. Volgens schattingen kan het grootste deel van de lekkages binnen de fossiele industrie in 10 jaar al gedicht worden met 0,04 biljoen per jaar. 

Met deze drie maatregelen wordt bijna 100 % van de emissie gestopt en met de derde maatregel zal, omdat methaan betrekkelijk snel uit de atmosfeer verdwijnt, het broeikaseffect met 10% dalen. Een nog verdere daling van de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer is echter hard nodig en dient te worden bereikt door herstel van natuurlijke opname van CO2.

4) Na het drastisch verlagen van de vleesconsumptie moet 2 miljard hectare vrijgekomen landbouwgrond worden herbebost.

5) Mangrove bossen en zeegrasvelden moeten worden hersteld en uitgebreid tot 5 à 10 keer het huidige oppervlak.

6) Circa 25 -50 miljoen km2 drooggevallen moerassen en veengronden moeten worden hersteld door verhoging van het waterpeil zodat er weer veenvorming optreedt in plaats van veenoxidatie.

Deze drie maatregelen zijn relatief goedkoop. Het zijn bovendien éénmalige investeringen voor maatregelen die daarna honderden jaren blijven doorwerken. Extra voordeel is dat deze ook de biodiversiteit ten goede komen.

Het is technologisch en economisch haalbaar om al deze 6 maatregelen simultaan uit te voeren. Alleen de weerstand tegen koersverandering vanuit bepaalde sectoren moet nog wel even worden overwonnen. U mag zelf beoordelen hoe realistisch dat is.

Ontkennen dat het probleem bestaat, is natuurlijk veel eenvoudiger. Het vraagt geen koerswijziging en is niet Woke. Het doet alleen wel denken aan vogeltjes die in volle vaart tegen een glazen ruit vliegen. 

Doctor Anders