Afgelopen week vond ik een dood vogeltje, dat in volle vaart tegen ons raam was gevlogen. Onwillekeurig dacht ik aan de prille kabinetsformatie met de vele hoofdpijndossiers, waarbij getwijfeld wordt of we rechts- of linksom moeten.

Intussen ontstaat er gelukkig weer enige ruimte in ons drukke hoofd voor andere dingen. Enerzijds laten de feestvierders aan het begin van het carnavalsseizoen van zich horen en anderzijds dringt ook de afschuwelijke genocide in Soedan door tot onze media. Er bestaat zelfs een kans dat Rob Jetten het voor elkaar krijgt om in deze klimaatweek weer een beetje aandacht voor het klimaat te krijgen. Aandacht voor het klimaat kan ook door berichten over de COP30 in Brazilië die op 10 november begint. Dat zal overigens niet te veel politieke gevolgen hebben want volgens 1/3 van het Nederlandse stemvolk bestaat er eigenlijk helemaal geen klimaatprobleem en ook bij de VVD hebben ze andere prioriteiten.

Hoe staat het er mee?

Bij zijn afscheid van de TU Delft vertelde professor Kornelis Blok dat we afstevenen op 3 graden opwarming. Maar hij had ook goede hoop op rigoureuze maatregelen in de komende jaren zodat we nog onder de 2 graden zouden kunnen blijven. Dat lijkt ijdele hoop, want we gaan er helemaal niet keihard tegen aan. Op deze klimaattop, 10 jaar na het akkoord van Parijs, en 46 jaar na de eerste waarschuwingen op klimaatconferentie in Genève, zal blijken dat zelfs als alle voorgenomen inspanningen worden uitgevoerd, we nog zwaar tekort schieten om de opwarming te beperken. De EU heeft onder druk van een paar landen de ambities afgezwakt met een bedenkelijke regeling om de CO2 uitstoot te compenseren met bomen in het buitenland. Behalve Trump en zijn oliemagnaten, zullen de Arabische oliestaten, Rusland en andere producenten zo lang mogelijk doorgaan met het verkopen van zoveel mogelijk gas, olie en kolen. De globale consumptie van vlees zal de komende 10 jaar nog met 15% toenemen (https://euromeatnews.com/Article-Global-meat-consumption-will-grow-by-47.9-million-tons-by-2034/). We blijven met sterk verouderde technologie kunstmest, cement en staal produceren en met behulp van stinkende dieselmotoren 200 miljoen containers per jaar met vrijwel nutteloze troep over de wereld slepen.

Doen we dan nog niet genoeg, met al die vreselijke windmolens en zonneparken?

Het klopt dat de transitie naar duurzame energie overal zichtbaar in een stroomversnelling zit, dat energie van wind en zon intussen veel goedkoper is, en dat China meer in verduurzaming investeert dan alle andere landen bij elkaar, maar we zijn met z’n allen te laat begonnen en het gaat nog veel te traag. Wereldwijd gebruiken we nog ruim 9 keer zo veel fossiele energie als duurzame energie. Het jaar 2024 was het warmste jaar ooit sinds de metingen.

De samenstelling van onze dampkring is nu eenmaal bepalend voor de temperatuur op aarde. Zonder die dampkring zou het -10 ^oC zijn, met meer broeikasgassen kan het 35 ^oC worden. De concentratie broeikasgassen stijgt nog steeds en wel 60 keer zo snel als na een ijstijd en 3,5 keer zo snel als omstreeks 1900. In dit tempo zullen we omstreeks 2050 een concentratie van 520 ppm CO₂ bereiken. Samen met methaan is het totale broeikaseffect dan in 150 jaar verdubbeld. Dat kunnen we dan niet meer zo eenvoudig terugdraaien. Zelfs als we dan volgens de meest optimistische prognose wereldwijd de totale uitstoot van broeikasgassen tot nul hebben teruggebracht, zal de concentratie CO₂ in de atmosfeer nog vele tientallen jaren op dat niveau blijven hangen. Op natuurlijke opname van CO₂ door tegen die tijd verdroogde en verbrande bossen en verzuurde oceanen kunnen we dan niet meer rekenen. Dat betekent dat de balans tussen de hoeveelheid stralingsenergie die er vanaf de zon op aarde valt en de hoeveelheid die de aarde weer uitstraalt ernstig en langdurig verstoord is. De stijging van de gemiddelde temperatuur zal daardoor ook na 2050 blijven doorgaan met minimaal 0,3 graden per 10 jaar. Voor het jaar 2075 kunnen we dan op 3 graden opwarming rekenen. Dat is nog een optimistische voorspelling want waarschijnlijk gaan er nog diverse versnellingen optreden, maar 3 graden opwarming van de gemiddelde temperatuur op aarde is al erg genoeg.

Op weg naar die verhoging zullen zowel bosbranden, orkanen als overstromingen tot een rampzalige omvang toenemen. In tientallen grote steden zal de temperatuur tijdens langdurige hittegolven tussen de 40 en 50 ^oC uitkomen. Grote gebieden op aarde zullen in woestijnen veranderen, eilanden en lage landen komen onder water en er zal voor de helft van de wereldbevolking onvoldoende drinkwater zijn. De opbrengst van de landbouw zal zo sterk zijn afgenomen dat minstens 5 miljard mensen honger zullen lijden. De hoeveelheid vluchtelingen zal in de aanloop daar naartoe gigantisch zijn en dat zal ook gepaard gaan met ernstige epidemieën en nog meer grote geopolitieke geweldsconflicten. Uiteindelijk zal door de enorme klimaatschade in combinatie met een sterk verminderde wereldbevolking de wereldeconomie instorten.

“Heb je hem weer”, zult u denken. Maar, sorry, ik heb dit niet bedacht. Het berust op keiharde wetenschap waar duizenden topexperts het over eens zijn en waar al sinds 1980 voor wordt gewaarschuwd. We hebben niet geluisterd, het niet geloofd, waren te druk met feestvieren en andere dingen. Toch proberen ook steeds meer boodschappers, zoals Gerrit Hiemstra, Diederik Samsom, Kornelis Blok en Rob Jetten de wanhoop te bedwingen door te zeggen dat het nog wel kan. Ze wijzen daarbij op de enorme opmars van schone technologie die ook nog eens steeds goedkoper wordt. Maar ze zeggen er allemaal ook wel bij dat er dan wel heel snel rigoureuze maatregelen nodig zijn. Het probleem is niet het gebrek aan technologie, maar de weerstand tegen rigoureuze verandering.

In een volgende column zal ik die benodigde verandering beschrijven. Voorlopig worden voorstanders die zelfs maar een klein stukje die kant op willen door kopstukken van radicaal rechts weggezet als radicaal links of als Woke. Politici snappen nog niet dat klimaatverandering helemaal niet links of rechts is, en al helemaal niet dat je met duurzame technologie veel meer kunt verdienen dan met vasthouden aan verouderde fossiele technieken. We zitten dus in een impasse die vele malen ernstiger is dan de keus tussen links of rechts voor een kabinetsformatie in een hopeloos verdeeld klein overbevolkt landje.
Nee, de impasse betreft een hopeloos gepolariseerde te grote wereldbevolking.