Het gaat niet goed met de democratie. Het was lang geleden zo’n aardig idee van de Grieken om de meerderheid van het volk te laten beslissen, maar de dictatoriale machten zijn nog lang niet de wereld uit en je kunt je afvragen wat er in democratische landen van het principe is overgebleven? In Rusland of Turkije bijvoorbeeld, is het niets meer dan schone schijn. De situatie in de Verenigde Staten verdient ook geen schoonheidsprijs. De campagnes worden met enkele miljarden aan donaties betaald, en daarmee eigenlijk gekocht. Democraten en Republikeinen vertegenwoordigen elk ongeveer een kwart en samen de rijke helft van de bevolking en wisselen elkaar af in macht, waarbij de ene ongedaan maakt wat de andere in de vorige regeerperiode voor elkaar gebracht heeft. Omdat in de praktijk de armste helft van de bevolking niet stemt, kunnen regeringen er altijd voor zorgen dat de rijken nog rijker worden. De zogenaamde volksvertegenwoordigers zijn net als de president allemaal multimiljonair met heel grote belangen in het bedrijfsleven. In werkelijkheid regeert daar het grote geld via een volstrekte mallotige mister Tweet als marionet.
In Frankrijk leek het er even op dat er een nieuwe rechts-nationalistische revolutie zou ontstaan met het Front Nationaal van Marine Le Pen, maar dank zij een getrapt systeem en de vele niet stemmers is het Macron gelukt om met steun van slechts ca 15 % van de kiesgerechtigden een absolute meerderheid in het Parlement te krijgen. Men vreest nu dat hij in de stijl van Lodewijk 14 of De Gaulle zal gaan optreden.
Ongeveer 37 % van de Britse bevolking heeft zich via het referendum uitgesproken vóór een Brexit. Een resultaat dat alleen kon worden behaald door de combinatie van onwetendheid, valse voorwendselen, misleidende propaganda en laksigheid van de jeugd die niet kwam opdagen. De Britten koersen nu af op een economische chaos die behalve voor de Britse jongeren zelf, ook voor de rest van Europa zeer slechte gevolgen zal hebben.
Maar het is niet overal zo beroerd gesteld met de inspraak van het volk. Met 28 politieke partijen is er in ons landje voor elk wat wils. De 15 kleinere splinterpartijen behaalden weliswaar geen zetels, zodat de 150 stoelen onder de overige 13 verdeeld werden. Daarvan vertegenwoordigen de 8 grootste met elkaar 88 % van het kiezersvolk. Niet slecht. Het probleem is alleen dat geen enkele partij groot genoeg is voor een meerderheid en dat ze niet met elkaar willen samenwerken. SP niet met VVD, niemand met PVV, D66 eigenlijk niet met CU en SGP, PvdA en GroenLinks niet met VVD en CDA. De vijf kleinste doen eigenlijk alleen mee voor spek en bonen. Afgezien van de folklore in het parlement hadden we net zo goed een hogere kiesdrempel kunnen invoeren.
De VVD heeft tijdens het kabinet Rutte II, vijf bewindslieden moeten laten vertrekken omdat ze niet deugden en in de laatste verkiezing 10 zetels verloren en nu nog slechts 20 % van de stemmen. Toch zijn ze, vooral dankzij de versplintering nog de grootste. Volgens traditie krijgen zij de taak om met anderen een meerderheid te vormen. Dat valt niet mee, zodat nu Zalm als lachende derde de formatie moet vlottrekken. Het is echter helemaal niet democratisch om in een land met zoveel verdeeldheid alles vooraf met gekunstelde compromissen in één regeerakkoord te willen dichttimmeren zodat geen enkele partij zich er nog in kan herkennen.
Waarom zouden kwesties over voltooid leven, tegelijk met de aanpak van het klimaat, de filebestrijding, de vluchtelingen, de uitgaven voor wapens en de zorg door één en dezelfde politieke meerderheid moeten worden gedragen? Volgens het dogma van de democratie heeft de meerderheid altijd gelijk, maar als de meerderheid gelijk heeft over A, wil dat toch niet zeggen dat diezelfde meerderheid het ook eens is over B en C etc.
Vanuit de VVD wordt geroepen dat dit nodig is voor slagvaardigheid, maar die wordt duur betaald met een dijk van frustraties bij de kiezers. Het komt er immers op neer dat de eigenlijke politieke besluitvorming nu via dealen en wheelen achter gesloten deuren tijdens de formatiegesprekken plaats vindt. Vanuit het oogpunt van democratie zou een regering te prefereren zijn, die voor elke maatregel via een flinke inhoudelijke argumentatie en openbare discussie afzonderlijk een meerderheid in de beide kamers moet zien te vinden. Dat mag dan lastig zijn voor Rutte, maar in de Scandinavische landen werkt dit systeem al tientallen jaren prima en het wordt de hoogste tijd dat we het idee van een meerderheidskabinet laten schieten.
Doctor Anders
