Deel 4. Het tekort aan opvanglocaties

De ophoping van het aantal asielzoekers in onder andere ter Apel is niet ontstaan door de zogenaamde tsunami, maar door het beleid van de VVD (met name mevr. Broekers Knol) om andere opvangcentra te sluiten en om de capaciteit van het COA af te bouwen toen er na de hausse van 2015 en 2016 even wat minder vluchtelingen kwamen. De keus om asielzoekers in grootschalige opvanglocaties bij kleine gemeentes op te vangen in plaats van een evenredige verdeling over alle gemeentes is al omstreeks 1980 door het kabinet v Agt/Wiegel gemaakt. Dat was om louter financiële redenen zonder na te denken over de sociale effecten. Deze beslissing tot concentratie veroorzaakt nu veel problemen. Ter Apel is echter niet de enige plaats met asielzoekers. Er zijn nu 87 reguliere opvanglocaties van COA en 165 noodopvanglocaties. Een andere oorzaak is de geringe doorstroming van statushouders, daardoor verblijven er circa 17.000 statushouders in de locaties voor tijdelijke opvang. Een poging om het gebrek aan solidariteit bij circa 100 van de 350 Nederlandse gemeentes te doorbreken met de spreidingswet, is ondanks fel verzet van rechtse politici inmiddels toch aangenomen.

Asielzoekers uit veilige landen

Van de circa 65.000 asielzoekers inclusief 17.000 statushouders die nog in opvanglocaties verblijven wordt ongeveer 3% verdacht van crimineel gedrag. Het varieert van agressief gedrag tegen AZC personeel, tot winkeldiefstal en gebruik van openbaar vervoer zonder betaling. Het betreft vooral jonge mannen uit veilige landen Tunesië, Marokko en Algerije die in eigen land geen toekomst menen te zien. Omdat ze geen verblijfstatus kunnen krijgen en dus ook geen werkvergunning, en niet door de landen van herkomst worden geaccepteerd, verblijven ze veel te lang uitzichtloos in de opvanglocaties. Tegen wangedrag wordt snelrecht en lik op stuk beleid toegepast. Zonder dat er een rechter aan te pas komt, worden de mannen al voor het kleinste vergrijp opgesloten.

Van de 2000 veiligelanders in de AZC’s zijn er in 2023 weer 1100 uitgezet. Niet het totale aantal asielzoekers dat arriveert, maar het onvermogen om kansloze veiligelanders via een snelle procedure terug te sturen, werkt de criminaliteit en de overlast in de hand. Met Marokko en Algerije worden in Europees verband afspraken gemaakt om het terugsturen mogelijk te maken. Nieuwe EU wetgeving regelt dat veiligelanders straks al bij de grens met Europa worden vastgehouden en van daaruit worden teruggestuurd. Omdat een groot aantal van hen in de illegaliteit verdwijnt, zorgt de digitale tamtam naar de thuislanden ervoor dat er toch steeds weer nieuwe veiligelanders een poging wagen.

Gezinshereniging

Van alle immigranten (exclusief Oekraïners) die in Nederland verblijven is ongeveer 3% hier gekomen vanuit het internationale recht op gezinshereniging voor vluchtelingen. In 2022 waren dat bijna 11.000 personen. Gemiddeld is het aantal na-reizigers tussen 20 en 30% ten opzichte van het aantal eerste asielaanvragen. Het aantal secundaire na-reizigers dat op aanvraag van de eerste groep na-reizigers is gekomen ligt tussen de 110 en 180 per jaar. Pogingen van de VVD om via geitenpaadjes aan het internationale recht op gezinshereniging te ontkomen, werden niet gepikt door de christelijke partijen en D66 in het kabinet Rutte IV en dit was de reden waarom de VVD het kabinet heeft laten vallen.

Overige migratie

Het totale aantal migranten naar Nederland wordt vooral bepaald door de instroom van laag geschoolde arbeidsmigranten uit landen binnen Europa en verder door hoog geschoolde kennismigranten en ook nog door ongeveer 125.000 studenten. In totaal wonen er nu 800.000 arbeidsmigranten in Nederland en dat dreigt op te lopen tot 1 miljoen.

Dat is bij elkaar veel meer dan de ca 400.000 vluchtelingen die in Nederland verblijven. De ongeveer 80.000 arbeidsmigranten die jaarlijks uit Europa toestromt, hebben volgens de Europese verdragen gewoon toegang.

De omvang van de Nederlandse bevolking is 4% van alle EU landen en Nederland heeft de afgelopen 2 jaar ruim 90.000 vluchtelingen uit Oekraïne opgenomen. Dat is 1% van de 8 miljoen gevluchte Oekraïners. In Duitsland en Polen zijn het er bij elkaar 2,1 miljoen. Per inwoner 3,5 keer zoveel als in Nederland. Het zijn hoofdzakelijk vrouwen en kinderen. Zij hebben een aparte tijdelijke status en hoeven niet door de procedures van COA. 

Net als in andere Europese landen ontvangen Oekraïners leefgeld zolang ze geen werk hebben. De Nederlandse gemeentes hebben echter geen mogelijkheid en geen capaciteit om dit te controleren. Of ze zijn van mening dat handhaving duurder is dan de besparing die het oplevert. Het leefgeld voor een volwassene bedraagt ca. €300 per maand, aanzienlijk minder dan in Duitsland (€500) of België (€1263). 

Doctor Anders