Het enige wat onze energienota duidelijk maakt is dat we knettergek zijn
Onlangs kwam onze zoon advies vragen over zijn energiecontract voor de flat waar hij met zijn vriendin vertoeft. Het “arme keind” (pas afgestudeerd met een dijk van een studieschuld) wordt namelijk bestookt door agressieve verkopers van energiecontracten. Hij wilde het aanbod vergelijken met zijn huidige energienota, maar snapte niet goed hoe die was opgebouwd. Het valt hem niet kwalijk te nemen.
Opslagen, heffingen, vrijstellingen en kortingen.
Die rekening bestaat uit variabele prijzen per kWh of per m3 gas, die voor een deel onder een prijsplafond vallen, vaste maar steeds veranderende bedragen voor energiebelasting en opslag duurzame energie, vaste aansluitkosten en verhoogde algemene energie vrijstelling en daarover dan nog een keer BTW die dit jaar even geen 21% is maar 9%. Daar komt voor lage inkomens ook nog een eenmalige energietoeslag bij van €1300 en voor iedereen een algemene heffingskorting energiebelasting die tussen 2019 en 2023 varieert van €257 tot €941. Het op zich al onnavolgbare eindbedrag per jaar wordt dan op arbitraire wijze voor alle zekerheid in ruim bemeten maandelijkse voorschotten gedeeld.
Mijn zoon is niet de enige die in deze puzzel vastloopt. Er zijn heel veel mensen die niet eens weten hoeveel gas en stroom ze per jaar gebruiken omdat ze alleen het termijnbedrag zien. Maar zelfs de ware energiefreaks en de groenste klimaatgekkies komen er niet meer uit.
Salderen
Bij de vraag over de terugverdientijd van zonnepanelen gaat het onvermijdelijk over het salderen. Dat de regering dit wil gaan afschaffen omdat het de schatkist te veel zou gaan kosten gelooft men direct, maar niemand kent de cijfers. Zoals ik al eens eerder, op 9 augustus in Duurzaamnieuws, becijferde gaat het om hoogstens 16 miljard kWh per jaar te salderen stroom. Bij een energiebelasting van €0,09, de opslag duurzame energie (ODE) van €0,08 en daarover 21 % BTW betekent dat €0,20 totale belastingen per kWh die de overheid vanwege de saldering misloopt. Dat is dus €3,2 miljard per jaar op z’n hoogst.
Is dat veel?
Dat is betrekkelijk. Bij de huidige energieprijzen blijft er immers €13 miljard aan SDE+ subsidies op de plank liggen omdat die eenvoudig niet meer nodig zijn. Aan alle compensatiemaatregelen geeft de regering dit en volgend jaar minstens €40 miljard uit. Van de 120 miljard KWh die Nederland aan stroom gebruikt gaat 70% naar middelgrote en grote verbruikers. Deze betalen per kWh veel minder energiebelasting, ODE en BTW. Zouden die later eerlijker verdeeld worden en bedrijven bijvoorbeeld naar €0,10 per kWh verhoogd worden, vloeit er weer 7 miljard extra naar de staatskas. Bovendien is de regering van plan om €5 miljard weg te gooien aan zinloze studies omtrent kernenergie. In het licht van al deze cijfers is het afschaffen van de saldering niet goed te praten.
EPEX
Het gekste van alles is echter de binnen Europa verplichte koppeling van de prijzen voor elektriciteit aan die van gas via de European Power Exchange ofwel de EPEX beurs. Daardoor is stroom uit zon- en windcentrales die tegenwoordig veel goedkoper is te produceren dan stroom uit gas- of kolengestookte centrales, op die 'vrije markt' toch net zo duur. Bij een percentage van 42% voor duurzame stroom en absurd hoge gasprijzen leidt deze koppeling tot volstrekt idiote verstoring van de energiemarkt. Wie deze onzin bedacht heeft laat zich raden. Duidelijk is dat de producenten van grijze stroom daarmee de concurrentie van groene stroomproducenten van zich af houden. Stel je eens voor dat een kleine Volkswagen door een dergelijke prijsafspraak net zo veel moet kosten als een dikke Mercedes of BMW.
De wereld van de vrije markt op z’n kop
Als die koppeling er niet zou zijn, zouden er twee energiemarkten ontstaan. Exploitanten van zon en windcentrales zouden dan zonder subsidie met een normale winstmarge groene stroom kunnen leveren die goedkoper is dan grijze stroom, zodat veel meer mensen en bedrijven die willen gaan afnemen. De vraag zou stijgen en de investeringen zouden toenemen en dat zou goed zijn voor het klimaat. Maar zo is het niet. Door de koppeling maken de exploitanten van groene energie nu dermate hoge woekerwinsten dat de Europese commissie er aan denkt om die winsten te gaan afromen met extra belastingen. Het is de wereld op z’n kop en eigenlijk een verkapte subsidie voor fossiele energie.
Klimaatdoelen
Willen we het klimaat redden dan moeten we zo spoedig mogelijk van de fossiele energie af zien te komen. Dat kan sterk versneld worden door die koppeling af te schaffen. Als we dan toch bezig zijn het stelsel aan te passen, kunnen we ook gelijk de belastingen op groene stroom herzien. Ze zijn ooit bedacht als regulerende heffingen om de verduurzaming te bevorderen. Dat is dus terecht voor grijze stroom, maar natuurlijk niet voor duurzame energie. Je gaat toch ook geen auto’s bekeuren die zich keurig aan de maximale snelheid houden? Nog gekker is, dat de grootgebruikers daar dan weer nagenoeg van vrijgesteld zijn.
Het is tijd om de hele stelsel eens op de schop te nemen want als de energienota één ding duidelijk maakt, is het dat we knettergek bezig zijn.
Doctor Anders
