Shell is door de rechtbank van Den Haag gesommeerd om de uitstoot van broeikasgassen aanzienlijk sneller te verminderen dan ze zelf van plan waren. Gejuich en omhelzingen aan de kant van de aanklagers: Milieudefensie samen met Action Aid, Both ENDS, Fossielvrij Nederland, Greenpeace Nederland, Jongeren Milieu Actief en de Waddenvereniging en nog 1700 particulieren, waarvan ik er één was. Mijn felicitaties voor advocaat Roger Cox die in 2015 ook al triomfeerde in de Urgenda klimaatzaak tegen de staat.
Maar er was natuurlijk ook gemopper van Shell en andere ultra rechtse rakkers. Zoals blijkt uit interne rapporten van 1988 weet Shell al lang uit eigen onderzoek dat het verbranden van steeds meer oliederivaten en aardgas op den duur desastreuze gevolgen zal hebben. In plaats van maatregelen te treffen die de uitstoot verminderen, hebben ze sindsdien jarenlang samen met de andere olie- en gasreuzen jaarlijks honderden miljoenen besteed aan lobbyisme en via pseudo-wetenschappelijke instituten twijfel gezaaid over het klimaatprobleem. De olieproductie is sinds 1975 vertienvoudigd. Samen met de andere oliemaatschappijen zijn er honderden milieurampen op zee en op land veroorzaakt. In Nigeria zijn door lekkage van pijpleidingen enorme gebieden geheel onleefbaar geworden. Shell zegt dat dat niet hun schuld is, maar ook daarover heeft een rechtbank anders beslist. Pas de laatste paar jaar investeert Shell een klein deel (4 %) van het totale investeringsbudget aan verduurzaming.
De tegenargumenten van Shell zijn interessant vanwege de onvoorstelbare schaamteloosheid: “De anderen doen het ook” of “Als wij het niet doen, doen anderen des te meer”. Volkomen terecht heeft de rechter met dit argument de vloer aangeveegd. Als dit een goed argument zou zijn, hoefde er nooit meer iemand een boete te betalen of de gevangenis in. Ander argument: “Wij kunnen er niets aan doen, want de klant vraagt om onze producten.” Ook dit is natuurlijk lariekoek. Met hetzelfde argument stopt AH veel te veel suiker en zout in ons voedsel en zadelt de plasticfabrikant en de verpakkingsindustrie ons op met niet recyclebaar plastic en een immens plastic probleem in de oceanen. “Wij gooien toch geen plastic weg” zeggen ze.
Het belang van deze rechtszaak is dat dit argument ongeldig is verklaard. Momenteel lopen er al honderden van die rechtszaken in de wereld en na dit succes zullen er meer volgen. Deze zelfde week zijn er bij ExxonMobil een paar nieuwe directeuren door aandeelhouders aangesteld om het beleid te vergroenen en moet ook Chevron van zijn aandeelhouders het roer drastisch omgooien.
Een ander veelgehoord argument: “Waarom zouden wij als enige alle problemen als eerste moeten oplossen” klopt helemaal niet. Iedereen zal verantwoordelijkheid moeten nemen voor zijn aandeel in het geheel. Het aandeel van Shell is echter wel groot. De totale uitstoot door Shell tijdens winning, transport en raffinage en door gebruik van producten van Shell bedraagt wereldwijd 1,6 miljard ton CO2 equivalenten per jaar en dat is negen keer zo veel als door heel Nederland wordt uitgestoten of net zoveel als de hele luchtvaart wereldwijd. Dat is geen kattepies.
Maar Shell is zo’n grote jongen en heeft zo veel invloed dat ze denkt er mee weg te kunnen komen. Het doet me denken aan Kidstown. Als aan het einde van de week het veld weer schoon opgeleverd moest worden, en elk snippertje papier opgepakt moest worden, probeerde menige kleine blaag tevergeefs ook met dit smoesje weg te komen.
Volgens Shell geldt het zogenaamde akkoord van Parijs alleen voor landen en hun regeringen en niet voor afzonderlijke bedrijven. Ook deze redenering werd uiteraard niet door de rechter geaccepteerd. De afspraken van Parijs zijn trouwens volstrekt niet voldoende om het doel te bereiken, maar dit terzijde.
“Ja maar we doen al zo veel aan duurzaamheid”, is een ander argument van Shell. Inderdaad heeft Shell toegezegd per 2050 klimaatneutraal te willen zijn. Dat is over minder dan 20 jaar, dus waarom dan die krokodillentranen als de rechter beveelt dat het over 10 jaar ongeveer de helft minder moet zijn?
Ten slot het “sterkste” argument. “Dit gaat teveel geld en heel veel banen kosten.” Het is het oude liedje waarmee elke overheid en politieke partij zich door de industrie laat chanteren. Afgezien van het feit dat het niet waar is omdat niets doen veel meer geld gaat kosten dan verduurzamen en omdat de overgang naar duurzame energie meer werk oplevert dan er mee verloren gaat, is ook dit een volkomen onacceptabel argument.
De verminderde leefbaarheid van de aarde door een warmer klimaat waardoor de meeste soorten planten en dieren inclusief de mens zullen uitsterven, kan natuurlijk nooit met geld en banen worden afgekocht. Als iedereen de moord stikt of verzuipt, heb je helemaal niets aan een goeie baan en is alle geld waardeloos. Toch wordt dit argument veel gebruikt en is het zelfs de favoriete slogan van Rutte en zijn volgelingen bij de industrie dat “Het moet wel betaalbaar blijven” Trouwens ook het CDA met hun aanhang bij de boeren laat steeds horen dat het milieu vooral niet te veel mag kosten.
Overdrijf ik schromelijk door te stellen dat de aarde op afzienbare termijn onleefbaar wordt? Het voorjaar was toch juist extreem koud? Nee beste mensen, het is niet zo erg, maar volgens de meest recente wetenschappelijke inzichten is het nog veel erger. Zelfs in het zeer onwaarschijnlijke scenario dat de hele wereld klimaat-neutraal zou zijn in 2050, is dat te laat om nog te voorkomen dat het gemiddeld 3 à 4 graden warmer zal worden. Dat lijkt niet veel, maar de ellende die dat zal geven is onvoorstelbaar groot. Omdat de opwarming steeds sneller verloopt, zal er zonder zeer drastische maatregelen voor de huidige jeugd over 50 jaar al geen leefbare toekomst meer zijn. We kunnen het ergste nog voorkomen, maar dan moet alles en iedereen zonder uitzondering wel volop meewerken.
Mocht u meer willen lezen over klimaat en de grote veranderingen die ons te wachten staan, dan verwijs ik naar de serie “Kantelpunten die klimaatverandering versnellen” in Duurzaamnieuws.nl (2020) en de nieuwe serie “Kantelingen” in Duurzaamnieuws.nl (2021).
Doctor Anders
