Na weken met debatteren volgden de duidingen zodat we achteraf met z’n allen de koe in de kont konden kijken. Mijn conclusie uit al die wijsheden is dat de schijn bedriegt. De uitslag is wel beschamend, maar geen aardverschuiving.

De zetelverdeling in de kamer is weliswaar drastisch veranderd, maar het gedachtengoed in het Nederlandse volk niet echt. Het gedachtengoed (Radicaal rechts, populistisch, islamofobisch en ontevreden) was eigenlijk al lang aanwezig maar is nu geconcentreerd in één partij die met 25 % van de stemmen moeilijker kan worden uitgesloten. 

De 20 extra zetels voor de PVV komen voor het grootste deel (10) uit de rechtse flank van de VVD kiezers. Dat zijn degenen die Rutte al steeds onder druk gezet hebben om meer naar rechts op te schuiven en het kabinet lieten vallen op gezinshereniging (wat hoogstens 0,3 % van het totale aantal migranten betreft.) 
https://www.unhcr.org/nl/2023/07/waar-niet-waar-beperken-gezinshereniging-oorlogsvluchtelingen

Rutte wist Wilders nog uit te sluiten, maar door de open deur van Yesilgöz, die ze nadat de antimigranten binnen waren, snel weer dicht trok om alleen nog door het sleutelgat te willen kijken wat ze ervan zouden gaan bakken.
Verder heeft Wilders 7 extra zetels gewonnen vanuit FvD, Ja 21 en BVNL. Dat betreft kiezers die al lang hetzelfde gedachtengoed hadden. De overige 3 zetels winst komen overal een beetje vandaan. Dat zijn ontevreden kiezers die onder het motto “Je moet toch wat” twijfelden tussen BBB, NSC en PVV en dan op het laatste moment toch maar kozen voor de winnaar van de drie die de meeste verandering beloven.

Het komt ook niet uit de lucht vallen. Met Victor Orban in Hongarije, Le Pen met het Front National in Frankrijk, Björn Höcke van AfD in Duitsland en Georgia Meloni in Italië maakt PVV deel uit van een veel grotere populistische en nationalistische anti-immigratie beweging. Vroeger bereikte je de top doornaar boven te likken en naar onder te trappen. Nu krijg je het volk achter je door in straattaal te schelden op het establishment en het volk gouden bergen te beloven. Wilders, Trump en Milei (Argentinië) zijn de helden nieuwe stijl.

Radicaal populisme komt echter niet alleen uit de rechts-liberale gelederen, maar ook uit het volk in het midden en onderaan de maatschappelijke ladder. Populisme betekent het volk naar de mond praten in de belofte dat ze de oorzaken van de armoede zullen aanpakken. Die oorzaken zijn dan behalve de immigratie, de dwangbuis van de EU en de verkwisting van geld voor maatregelen om de klimaatopwarming tegen te gaan. Een logisch gevolg is dan ook dat al die rechts populistische groeperingen in Europa dikke vrienden zijn van zowel Poetin als Trump.

Het gedachtengoed is als volgt samen te vatten:

• Afkeer van immigranten
  Met slogans als: “Eigen volk eerst “ en “Het land teruggeven aan de Nederlanders”, “Vol is vol” of “Alle Marokkanen het land uit” en “De grenzen dicht” “De immigranten zijn criminele gelukszoekers die ons land afpakken en de banen en huizen inpikken.” Vaak zijn deze gedachten gecombineerd met angst voor verdere Islamisering en verlies van Christelijke tradities.
• Afkeer van Timmermans,
  of meer algemeen de angst dat links via belastinghervormingen geld wil weghalen bij de rijken. Die angst leeft vooral bij de helft van de Nederlanders met een bovenmodaal inkomen.(> € 40.000 bruto en ca €65.000 per gezin van 2 ouders en 2 kinderen) en/of een vermogen van meer dan een ton in vastgoed of kapitaal (60% van de Nederlandse bevolking). De huizenbezitters vrezen voor minder hypotheekrenteaftrek, de middenstanders vrezen voor strengere klimaatregels en hogere omzetbelasting, de ouderen vrezen voor hogere successierechten voor hun kinderen. Uit de landkaart met de plaatsen waar PVV heeft gewonnen en waar de PvdA/GroenLinks heeft gewonnen, kun je zien dat dit aardig overeenkomt met de prijsklasse van de woningen.
• Afkeer van klimaatmaatregelen.
  Dit deel van het gedachtengoed komt regelrecht van de republikeinen in de VS. Met: “Je kunt m’n rug op met je woke”, hebben deze klimaatontkenners angst voor beperkende regels en/of zwaardere lasten. Ze hebben de opvatting dat het toch niets zal uitmaken wat Nederland doet of dat we niet het beste jongetje van de klas hoeven te zijn etc. Zij zien windturbines op land en zonneparken als zinloze geldverspilling. “Al dat geld kun je beter besteden aan de zorg en het onderwijs en de armoedebestrijding.”
• Afkeer van de bemoeienis door de EU.
  Tegen hulp aan ontwikkelingslanden, baas in eigen land, tegen hulp aan Oekraïne, tegen de EU, tegen de VN. Kortom “Ikke, ikke, ikke etcetera”.

Is er dan een verschuiving van de macht opgetreden?

Niet echt.

De PVV zal zeer vergaande concessies moeten doen om een samenwerking aan te kunnen gaan. (Kijk naar “Even tot hier” van 25/11). Maar zelfs met alle moslimhaat en klimaatretoriek in de ijskast zullen de twee andere winnaars van de verkiezingen ook over hun schaduw heen moeten springen om de PVV tegemoet te komen. Als er al een coalitie komt, zal die tandeloos zijn. De leden in de Tweede Kamer met dit rechts radicale gedachtengoed vormen een minderheid van 27%. Al te populistische voorstellen zullen direct sneuvelen en anders stuiten op onuitvoerbaarheid. De verdeeldheid in Nederland is niet weg en het wantrouwen in de overheid ook niet.

Verandert er iets anders?

Ook niet echt:

• Nederland zal gewoon verder wegzakken voor wat betreft de natuur en de biodiversiteit.
• Met de huidige bijdrage van 0,5% van Nederland aan de CO2 uitstoot in de wereld staan we op de 35e plaats. Voor onze bijdrage per persoon aan het probleem sinds 1850 staan we echter in de top 10. We zullen daarom te kijk staan als we als één van de rijkste landen ter wereld geen verantwoordelijkheid willen dragen voor ons aandeel.
• De oorlogen in de wereld, de rol van de VS, van China en van Rusland, de rol van Shell, Exxon, BP en de rol van de OPEC zullen er niet door veranderen. Zij hebben de echte macht.
• De verduurzaming zal niet stoppen. Hoogstens zal Nederland minder baat hebben van een technologische voorsprong in de wereldwijde energietransitie.
• De woningnood zal niet opgelost worden door rechts. Ze is juist door rechts veroorzaakt.
• Het tekort aan arbeidskrachten zal niet opgelost worden, maar toenemen. De vergrijzing gaat door en de kosten voor de zorg zullen daardoor blijven stijgen.
• De schaalvergroting van de boeren zal blijven doorgaan evenals de stikstof uitstoot omdat niet de regering maar de consumenten, de supermarkten, de veevoederindustrie en de Rabobank de macht over de boeren en het landschap hebben.
• Geld dat we eventueel zouden overhouden door te stoppen met klimaatmaatregelen (35 miljard voor 10 jaar in het transitiefonds) zullen we dubbel en dwars kwijtraken door hoge prijzen voor geïmporteerd olie en gas, de torenhoge subsidies voor de fossiele energiesector (42 miljard per jaar) en hogere CO2 lasten.

En de immigratie?

Als we die willen terugdringen zullen we uit de EU moeten stappen, breken met de VN verdragen en de grondwet wijzigen. Dat zal niet gebeuren. En zelfs als we dat zouden doen, zal het niet helpen zoals blijkt uit de ervaring met Brexit. 

Doctor Anders